جایگزینی واردات؛ واکنش آنی روسیه به بحران اقتصادی ناشی از جنگ تحریم‌ها

 پژوهش خبری صدا وسیما: دولت روسیه در پاسخ به اعمال تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی نظیر آمریکا، کانادا، استرالیا، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی، واردات کالاها و محصولات از این کشورها را ممنوع و در چارچوب چنین موضعی، خط‌مشی "جایگزینی واردات" را اتخاذ نمود. پژوهش خبری در گفتگو با محسن حميدي عضو شورای علمی موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر(IIKSS)، این موضوع را مورد واکاوی قرار داده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گفته این کارشناس ارشد مسائل آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، برنامه‌های گسترده جایگزینی واردات در روسیه اساساً دارای مولفه‌های زیر هستند:

¯ تورم بالای روبل طی سال‌های 2015-2014 که در نتیجه آن قیمت‌های کالاهای وارداتی در بازار روسیه به شدت افزایش یافته بودند و از این رو کالاها و محصولات وطنی مطمح نظر قرار گرفت.

¯ جنگ تحریم‌ها که در جریان آن، انتقال برخی کالاها یا دشوار و یا متوقف شده بود، جستجوی کالاها و محصولات وطنی را اجتناب‌ناپذیر ساخته بود.

¯ احیا و اصلاح منابع مالی و کادری در روسیه امکان تولید و بازتولید محصولات و کالاهای نوآورانه و خلاقانه را فراهم می‌کند.

¯ سرمایه‌گذاری‌های مستقیم دولتی در مدرنیزاسیون محصولات و تولیدات قدیمی و تولید محصولات و کالاهای جدید؛ در این بین، جایگزینی واردات در حوزه کشاورزی به عنوان یکی از بخش‌های کلیدی و نیروی محرکه تامین امنیت غذایی در روسیه انتخاب گردید. همچنین مهم‌ترین حوزه‌های صنعتی که برای برنامه جایگزینی واردات برگزیده شده‌اند عبارتند از: ساخت و ساز ماشین‌آلات و تجهیزات ماشینی؛ وسایل نقلیه سنگین؛ صنایع سبک؛ صنایع الکترونیکی؛ صنایع پزشکی؛ داروسازی؛ وسایل نقلیه برای صنعت غذایی.

در حال حاضر در روسیه بیش از ۱۱۰۰ طرح و پروژه در حوزه‌های بسیار حساس و مهم در چارچوب برنامه جایگزینی واردات در حال انجام است که از بین آن‌ها ۳۴۲ پروژه در مرحله تولید انبوه قرار داشته و بیش از ۷۶۰ طرح و پروژه در مرحله نهایی اجرا قرار دارند.

تحقق اهداف سریع و آنی برنامه جایگزینی واردات در روسیه

برنامه جایگزینی واردات یک واکنش سریع و آنی به بحران اقتصادی به وجود آمده در روسیه بوده که تا اندازه‌ای نیز موفقیت‌آمیز بود. آهنگ رشد اقتصادی در روسیه موید چنین ادعایی است. در حال حاضر نتایج رسمی وضعیت اقتصادی روسیه در سال ۲۰۱۷ منتشر نشده، اما اداره آمار روسیه گزارش داده است که در سه ماهه نخست سال گذشته تولید ناخالص داخلی روسیه ۱.۶ درصد رشد داشت. بنابر ارزیابی یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های غربی Goldman Suchs نیز رشد سالانه اقتصاد روسیه ۲.۲ درصد بوده که بیشتر از رشد اقتصادی در بریتانیا، ژاپن و فرانسه است. دلایل خروج موفقیت‌آمیز روسیه از بحران اقتصادی را می‌توان به دو بخش تقسیم نمود که یکی از این بخش‌ها به همراه رشد قیمت مواد خام، بدون تردید رشد تولیدات محصولات و کالاهای صنعتی و غیر صنعتی در روسیه در چارچوب برنامه جایگزینی واردات می‌باشد.

 آمار و ارقام ارائه شده در برخی رسانه‌های روسیه حاکی از آن است که این کشور در چارچوب برنامه جایگزینی واردات در بخش‌هایی صنعتی نظیر ماشین‌سازی، مجتمع نظامی- صنعتی، تکنولوژی اطلاعاتی و نرم افزار و نیز در بخش‌های غیرصنعتی نظیر مواد غذایی و محصولات کشاورزی با موفقیت‌هایی همراه بوده است و خریداران روسی نیز بیش از پیش به محصولاتی که بر روی آن نوشته شده است "ساخت روسیه" اعتماد دارند. روسیه به صورت خاص، در حوزه محصولات کشاورزی و دامی در چارچوب برنامه جایگزینی واردات بسیار موفق عمل کرده است. در دولت روسیه نیز چنین روندی را تائید و تصدیق می‌کنند و با خوش‌بینی بسیار به ادامه طرح و برنامه جایگزینی واردات می‌نگرند. بنابر اظهارات مقامات اقتصادی روسیه، اهداف سریع و آنی برنامه جایگزینی واردات به صورت کامل محقق گردید و باید وارد فاز بعدی شد. وزارت صنعت و تجارت روسیه قصد دارد به دو طریق فاز بعدی طرح جایگزینی واردات را به انجام رساند. اول آن که از کارهای علمی-تحقیقاتی و کارهای طراحی در بازه زمانی ۵ تا ۷ سال حمایت نماید و دوم آن که واردات کالاها و تکنولوژی‌های روسیه به بازارهای خارجی را تشویق نماید.

ابعاد و جنبه‌های منفی برنامه جایگزینی واردات

اما در برخی محافل کارشناسی روسیه رویکرد خوش‌بینانه‌ای پیرامون برنامه جایگزنی واردات، مشابه آن چه که در محافل رسمی روسیه شاهد آن هستیم، وجود ندارد و این برنامه را از جهاتی ناکارآمد تلقی می‌کنند. به عقیده پروفسور دانشگاه فاینانس تحت اداره ریاست جمهوری فدراسیون روسیه "بوریس خیفتس"، موفق‌ترین حوزه در چارچوب برنامه جایگزینی واردات، حوزه محصولات و تولیدات کشاورزی است. او ضمن اشاره به این موضوع که روسیه در برخی حوزه‌های دیگر نیز تا اندازه‌ای موفق بوده است، در خصوص ابعاد و جنبه‌های منفی برنامه جایگزینی واردات نیز سخن گفت. بنابر اظهارات او، این جنبه‌های منفی شامل افزایش قیمت‌ها، پایین بودن کیفیت و از بین رفتن زمینه رقابت می‌باشد. پروفسور معتقد است که برنامه‌های طولانی مدت جایگزینی واردات در برخی حوزه‌ها موثر واقع نخواهد شد و اضافه کرد که «موضوع جایگزینی واردات خیلی مقوله مهمی نیست؛ آن چه که در روسیه تولید می‌شود باید دارای قابلیت رقابت باشد تا در بازار خارجی بتوان آن‌ها را به فروش رساند.» او همچنین معطوف شدن توجه روسیه به برنامه جایگزینی واردات، فاصله گرفتن اجباری از مقوله صادرات، بی‌توجهی به موضوع سرمایه‌گذاری و توجه صرف به مقوله تولید را از جمله فاکتورهایی نامید که می‌توانند از پویایی اقتصاد روسیه به شکل قابل توجهی کم کنند، زیرا پویایی اقتصاد به صادرات بستگی دارد.

برخی محافل کارشناسی روسیه نیز با ارائه آمار و ارقامی اظهار می‌کنند که میزان واردات کالاها و محصولات غیرخوراکی- غذایی در روسیه به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. آن‌ها برنامه جایگزینی واردات را تنها برای محصولات کشاورزی و نیز برای مجتمع دفاعی- صنعتی مفید تلقی نموده و چنین روندی را متاثر از دو فاکتور تقویت روبل و کیفیت نه چندان بالای محصولات مشابه روسی می‌دانند. همچنین آکادمی اقتصاد ملی و سرویس دولتی تحت اداره ریاست جمهوری فدراسیون روسیه گزارش داد که سهم کمپانی‌های روسیه که حاضر به امتناع از خرید تکنولوژی و مواد خام از خارج در شرایط جنگ تحریم‌‌ها نیستند نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش نیز داشته است. آمار و ارقام این  گزارش حکایت از آن دارد که وابستگی صنعت به واردات، 93-92 درصد افزایش یافته است. بنابر این گزارش، در حال حاضر فقدان کالاها، محصولات و تولیدات مشابه روسی با‌ کیفیت بالا مانع اصلی ممانعت از خریدهای خارجی می‌باشد.

کارشناسانی نیز معتقدند که روسیه نتوانسته است در برخی حوزه‌ها موفق به اجرایی‌سازی برنامه جایگزینی واردات شود، زیرا محصولات در برخی حوزه‌ها می‌بایست از صفر و در شرایط کمبود خطوط تولید، فقدان کادرها و فشار بسیار زیاد واردات تولید شوند. یکی از این حوزه‌ها ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات و ابزار ماشینی است. وضعیت در حوزه تولید تجهیزات استخراج نفت به مراتب وخیم‌تر است. سهم واردات در این حوزه اگرچه کاهش می‌یابد، اما بسیار کند صورت می‌گیرد. داروسازی نیز در زمره بخش‌هایی قرار دارد که روسیه در آن با مشکلاتی مواجه می‌باشد.

در برخی موارد نیز محققان و تحلیل‌گران روسی بر این باور هستند که برنامه جایگزینی واردات در حال حاضر دارای موفقیت‌های کمی بوده است، نه کیفی. اجبار و التزام برای خرید محصولات وطنی در روسیه صرفا به افزایش تولیدات کمپانی‌ها و بنگاه‌های روسیه انجامیده است و مدرنیزاسیون کمپانی‌ها و شرکت‌های تولید انواع محصولات تکنولوژیکی و غیرتکنولوژیکی مشاهده نمی‌شود. این اجبار و التزام همچنین مسیر خرید را از بازارهای آمریکا، کشورهای اروپایی و ژاپن به سمت خرید از بازارهای ارزان‌تر و در دسترس‌تر در شرایط تحریم‌ها تغییر داده است که طبیعتاً دارای کیفیت به مراتب پایین‌تری هستند.

محافل کارشناسی روسیه به دیگر ابعاد منفی‌ برنامه جایگزینی واردات نیز اشاره کرده‌اند که به صورت مختصر به مهم‌ترین گزاره‌ها و بخش‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم:

¯در بسیاری از موارد مشاهده شده است که کشاورزان و دامداران از پایین بودن قیمت محصولات خود به شدت متضرر شده‌اند.

¯  تلاش‌های واقعی ابتدایی برای جایگزینی واردات حاکی از آن است که هزینه محصولات و تولیدات در روسیه به مراتب بالاتر از آن‌ها در اروپا، چین و تایوان هستند که طبیعتاً مرتبط با زیرساخت‌های کشاورزی توسعه نیافته است که رفع این مشکل نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده و عظیم و نیروی کار ارزان و دارای مهارت می‌باشد.

¯ مشکلات مرتبط با طراحی و بسته‌بندی در روسیه را نیز نمی‌بایست نادیده گرفت. محصولات روسیه قابلیت تبدیل شدن به برند و منحصر به فرد شدن را ندارند. کیفیت پایین زیرساخت‌ها اجرای پروژه‌های صنعتی گسترده در روسیه را بسیار دشوار می‌سازد. کمپانی‌ها و بنگاه‌ها و شرکت‌ها در روسیه در روزمره بازیگران اقتصادی جهانی قرار ندارند.

¯ روس‌‌ها نیازمند مبانی حقوقی- قانونی گسترده و همه‌جانبه برای توسعه مکانیزم شراکت و همکاری دولت و بخش خصوصی و نیز حمایت از صادرات هستند.

جمع‌بندی

آن چه که می‌توان در توصیف کلی وضعیت کنونی اقتصاد روسیه اظهار کرد آن است که اقتصاد روسیه تلاش می‌کند تا به شکل موفقیت‌آمیزی خود را با تحریم‌ها سازگار سازد و این روند همچنان ادامه دارد. علیرغم سختی‌ها و دشواری‌های تلاش برای رهایی از وابستگی خارجی در حوزه‌های مختلف و در شرایطی که خوش‌بینی چندانی نیز در این خصوص وجود ندارد، نمایندگان تقریباً همه موسسات علمی-تحقیقاتی روسیه بر این عقیده‌اند که این تلاش‌ها باید ادامه یابد. اظهارات رئیس جمهور روسیه "ولادیمیر پوتین" نیز به صورت واضح موید چنین ادعایی است. "پوتین" به دولت فدرال ماموریت داده است تا شرایطی را فراهم آورد که تا سال ۲۰۲۴ روسیه در زمره پنج اقتصاد بزرگ دنیا قرار گیرد و آهنگ رشد اقتصادی آن نیز فراتر از رشد اقتصادی جهانی باشد. رئیس جمهور روسیه همچنین در خصوص ایده برنامه جایگزینی واردات اظهار کرده است که این ایده، ایده جامع و فراگیری نیست و ایده‌ای نیست که بنگاه‌های روسیه باید برای آن تلاش و کوشش کنند. او می‌گوید: «مهم آن است که جایگزینی واردات رقابت را از بین نبرد. ما همه باید درک کنیم که جایگزینی واردات یک پدیده موقتی است؛ ابزاری است برای ساماندهی به وضعیت کنونی.» او همچنین خواستار تولید محصولاتی دارای قابلیت رقابت جهانی شد. بنا بر اظهارات رئیس جمهور، جایگزینی واردات یک اقدام اجباری با هدف تامین امنیت در کشور، به صورت خاص در حوزه صنعت دفاعی است.

پیش‌بینی

از آن جایی که برنامه جایگزینی واردات، محصول سیاست است، بنابراین به تحولات و تغییرات سیاسی نیز وابسته است. روسیه در وضعیتی گرفتار آمده است که مجبور به اتخاذ چنین رویه و ناگزیر به اتخاذ چنین تصمیمی شده است. در حال حاضر اقتصاد روسیه حاشیه‌ای و تا حد زیادی وابسته به اقتصاد جهانی است. برنامه جایگزینی واردات همانگونه که در بالا بدان اشاره گردید، دارای تاثیرات مثبتی بوده است، اما به لحاظ کمی و کیفی به اندازه‌ای نیست که بتواند روسیه را به صورت کامل و مطلق از وابستگی به تکنولوژی‌ها و محصولات غربی برهاند. از آن جایی که برنامه جایگزینی واردات محصول سیاست است، لذا انتظار می‌رود که در صورتی که در سال ۲۰۱۸ قیمت نفت به شکل قابل توجهی کاهش نیابد و منازعه و درگیری جدی ژئوپلیتیکی بین روسیه و غرب رخ ندهد، می‌توان پیش‌بینی نمود که برنامه جایگزینی واردات به شکلی که در سال‌های 2015-2014 پیگیری می‌شده است، پیگیری نشود و احتمالا سهم واردات در سال ۲۰۱۸ افزایش یابد، زیرا برنامه جایگزینی واردات در حوزه‌های مختلف، تنها در صورت وجود توانمندی‌ها و قابلیت‌های تولید آزاد، کمپانی‌های دارای قابلیت بالای رقابت که محصولات کیفی بر اساس قیمت بازار را تولید نمایند و نیز با توجه به ابداعات و نوآوری‌ها و تحریک و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های فنی و ایجاد تولیدات جدید ممکن خواهد بود.

پژوهش خبری // پژوهشگر: فرشته مقدم 

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: حمایت از تولید داخلی تحریم های روسیه جنگ تحریم ها اقتصاد روسیه مصاحبه پژوهشی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۴۲۰۶۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

موفقیت کمپین تحریم اسرائیل در کشورهای اسلامی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از الجزیره، در سایه تداوم تجاوز وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه و فراخوان‌های متعدد جهت تحریم این رژیم در سطوح مختلف برای حمایت از مردم فلسطین، کمپین تحریم محصولات شرکت‌ها و برندهای حامی اسرائیل مانند استارباکس، مک دونالد ، کی اف سی، کارفور و سایر شرکت‌های مربوطه در حال شتاب گرفتن بوده و این کمپین توانسته موفقیت‌های بسیاری در کشورهای مختلف جهان به ویژه کشورهای عربی و اسلامی به دست بیاورد. تحریم رژیم صهیونیستی در کشورهای مختلف در حال حاضر تبدیل به یک فرهنگ عامه پسند برای ابراز مخالفت با اشغالگری و محکومیت تجاوزات رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه در نقاط مختلف جهان شده است.

کمپین تحریم اسرائیل در اردن

در همین زمینه در اردن شعبه‌های شرکت کارفور که در این کشور فعال بود، تعطیل شده است. همچنین استار باکس یکی از شعبه‌های خود در امان، پایتخت اردن را تعطیل کرد. کمپین‌های تحریم اسرائیل بسیاری از برندهای آمریکایی و غربی را مجبور به کاهش تولید و کاهش ساعات کاری و نیز اخراج بسیاری از کارکنان خود کرده است.

همچنین در شهرهای مختلف اردن، رستوران‌ها و کافه‌های معروف مانند مک دونالد، کی اف سی، برگر کینگ و پیتزا هات تقریباً خالی شده و هیچکس برای خوردن غذا به آنجا نمی‌رود و این در حالی است که قبل از آغاز کمپین تحریم اسرائیل این کافه‌ها و رستوران‌ها در اردن بسیار شلوغ بودند.

علاوه بر آن کالاها و محصولات برندهای معروفی که قبلاً محبوب بودند همچون پپسی و کوکاکولا و نستله در فروشگاه‌های شهرهای اردن انباشته شده‌اند و کسی آنها را نمی‌خرد.

شروق طومار یکی از فعالان رسانه‌ای در کمپین تحریم اسرائیل می‌گوید که موفقیت کمپین‌های تحریم رژیم صهیونیستی در اردن بی‌سابقه است؛ زیرا مردم اردن به شدت از تجاوزات وحشیانه اسرائیل به نوار غزه خشمگین هستند و جنبش بزرگی در محکومیت این تجاوزات به راه انداخته‌اند. بر همین اساس شهروندان اردنی به هیچ وجه به سمت خرید محصولات برندهای حامی رژیم صهیونیستی نمی‌روند؛ حتی اگر جایگزینی برای این محصولات وجود نداشته باشد. ما می‌بینیم که حتی کودکان هم به این کمپین پیوسته‌اند و این یک موضوع کاملاً بی‌سابقه است.

وی تاکید کرد که کمپین تحریم رژیم صهیونیستی علاوه بر حمایت از مردم فلسطین تاثیر قابل توجه و روشنی بر حمایت از محصولات و کالاهای ملی اردن داشت و بسیاری از شرکت‌های داخلی می‌توانند نیازهای بازار را تامین کنند و همچنین شهروندان اردنی متوجه شدند که کالاهای خارجی نسبت به کالاهای داخلی برتری ندارند و باید از محصولات ملی حمایت کرد.

احمد عوض مدیر مرکز مطالعات اقتصادی در امان پایتخت اردن در این زمینه گفت: برخی قصد دارند بگویند تحریم شرکت‌های خارجی حامی رژیم صهیونیستی موجب بیکار شدن شمار زیادی از کارگران اردنی می‌شود و برخی درباره بیکار شدن حدود ۱۵ هزار نفر صحبت می‌کنند، اما من به عنوان یک ناظر مستقل می‌توانم تایید کنم که این اعداد بسیار اغراق آمیز است و بعد از گذشت هفت ماه از کمپین تحریم اسرائیل، کسانی که از مشاغل خود در شرکت‌های خارجی اخراج شده‌اند، جذب بازارهای داخلی و شرکت‌ها و موسسات ملی گشته‌اند که از این تحریم سود بردند و فروش خود را افزایش دادند.

تحریم رژیم صهیونیستی در جهان عرب

درخصوص مصر نیز باید گفت که خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع مدیریتی در شرکت مک دونالد اعلام کرد که فروش این شرکت در اکتبر و نوامبر گذشته ۷۰ درصد کاهش داشته است.

همچنین در کشور مغرب نیز فرهنگ تحریم رژیم صهیونیستی در میان اقشار وسیعی از مردم که همدردی خود را با مردم فلسطین ابراز و تجاوز رژیم اشغالگر به نوار غزه را محکوم می‌کنند، به خوبی خود را نشان داده و موجب شده شعبه‌های برندهای بین‌المللی حامی اسرائیل در مغرب تحریم شوند.

در کویت نیز خانواده‌ها و شهروندان این کشور و همچنین مقیمان خارجی از خرید محصول از شرکت‌های حامی رژیم صهیونیستی اجتناب می‌کنند و به دنبال جایگزین‌هایی در بازار محلی کویت هستند و بر همین اساس میزان فروش این شرکت‌ها به شدت کاهش یافته است.

تحریم صهیونیست‌ها در مالزی و اندونزی

اما علاوه بر کشورهای عربی بسیاری از کشورهای جهان نیز به کمپین تحریم رژیم صهیونیستی پیوسته‌اند. در همین زمینه در کشور مالزی ۱۰۸ شعبه از رستوران‌های کی آف سی تعطیل شدند. همچنین شعبه‌های پیتزاهات، استارباکس و مک دونالد نیز به صورت موقت بسته شدند و در حال حاضر هیچ جدول زمانی برای بازگشایی آنها وجود ندارد.

از سوی دیگر، فایننشنال تایمز گزارش داد که شرکت جنرال آتلانتیک و سی وی سی کاپیتال پارتنرز فروش سهام چند میلیون دلاری شرکت‌هایی را که برندهای فست فود آمریکایی در مالزی و اندونزی را اداره می‌کنند به دلیل اعتراضات و تحریم‌ها علیه اسرائیل، متوقف کرده‌اند.

مردم در کشورهای اندونزی و مالزی که اغلب مسلمان هستند از زمان شروع تجاوزات رژیم صهیونیستی به نوار غزه در اکتبر ۲۰۲۳ از خرید محصولات با برندهای آمریکایی اجتناب و برندهایی از جمله استار باکس و کی اف سی و پیتزاهات را به دلیل حمایت واشنگتن از جنایت‌های رژیم صهیونیستی تحریم کرده اند.

همچنین در ترکیه، پارلمان این کشور محصولات کوکاکولا و نستله را از رستوران‌های خود حذف کرد و یک منبع پارلمانی در ترکیه خشم عمومی مردم این کشور علیه این دو برند را نشان داد.

جالب توجه است که در راستای رونق کمپین جهانی برای تحریم رژیم صهیونیستی در ترکیه یک اپلیکیشن کاربردی برای حمایت از فلسطین ایجاد شده که به مردم برای مشارکت در کمپین تحریم شرکت‌های حامی اسرائیل کمک می کند. این اپلیکیشن توسط یک دانشجوی فلسطینی به نام احمد پاپاش در ماه نوامبر تحت عنوان «نه متشکرم» راه‌اندازی شده و به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. در عرض یک ماه ۱۰۰ هزار کاربر، این اپلیکیشن را نصب کردند.

کد خبر 6097312